Hai unhas semanas, coincidindo co Día Mundial da Alimentación, alertóusenos dunha nova subida de prezo dos alimentos, con repercusións que xa se contabilizan nos rexistros funerarios dos países máis vulnerables, especialmente no Sahel. O argumento difundido, as malas colleitas que tivo a agroindustria este ano en Estados Unidos, xa sabemos que é metade mentireiro, metade incompleto, e por sorte a información amplíasenos e as verdadeiras causas afloran: o prezo da materia prima sobe -como nas anteriores crises alimentarias- por (a) as grandes cantidades de cereais que se destinan a elaborar combustibles (recordan hai seis e sete anos cando se advertiu dos inconvenientes desta nova tecnoloxía?) (b) pola especulación que das futuras colleitas se fai nas bolsas financeiras; e (c) -isto é máis novo- pola cada vez maior cantidade de terra fértil que está pasando das mans campesiñas ao patrimonio de bancos, empresas e fondos de investimento.Quen está en todos eses negocios á vez? Quen hai detrás da carne, do pan, da pasta, do leite?... e non o sabemos? Quen ten no mesmo local andeis repletos de agrocombustibles feitos de millo, lineais con pensos de soia para o engorde de animais e, un corredor máis aló, unha mesa cun xestor que ofrece pensións ligadas á compra de hectáreas en Etiopia ou bonos financeiros referenciados ao prezo do trigo? Os catro "compro, vendo e especulo" da comida aos que me refiro son, por esta orde: ADM, Bunge, Cargill e Dreyfus, coñecidos polas súas iniciais como os ABCD da comercialización de materia prima. Catro empresas con sede nos Estados Unidos que, se inicialmente conseguiron dominar e controlar o mercado mundial dos grans básicos, cereais e leguminosas, foron ampliando nos últimos anos os seus negocios a estas novas áreas.
Son catro establecementos, catro bazares, como eses que teñen todo o que poidas imaxinar e o que non. Desde unha xarra con forma de vaca para servir o leite polos seus ubres de cerámica, ao sempre imprescindible cazabolboretas entre o andel de roupa íntima e as útiles chaves de ferraxería ou sacos de terra de xardín. Só hai unha diferenza, mentres en tempos de crise estes universos de barrio padecen a crise como calquera outro negocio, os ABCD da comida, catro empresas monstruosas nadas e crecidas no colo de mamá capitalismo e papa desregulación, gañan todo o ouro do mundo dicindo que fabrican comida cando en realidade se lucran esfameando a millóns de seres humanos. E fano desde a invisibilidade.
É moi difícil mergullarse nas entrañas destas empresas e as súas infinitas subsidiarias pero hai dúas cousas obvias. Primeira, se entre elas catro controlan, como é o caso, o 90%! do mercado mundial de cereais, se o mercado non ten ningunha regulación (nin aranceis ou cotas de importación/exportación, nin reservas publicas de cereais, nin políticas de prezos), e se as poucas normas que se ditan son supervisadas polas propias ABCD, é fácil deducir que son as súas decisións quen verdadeiramente marcan o prezo de devandita materia prima e polo tanto de todos os alimentos que inclúen arroz, trigo, millo, etc. Segunda, se as ABCD (xunto con algunhas entidades financeiras) degustaron os brutais beneficios que lles xera especular coa comida e a terra de cultivo, como sangue para vampiros, seguirán chupando do fame dos demais se ninguén lles pon coto. Dreyfus, por exemplo, creou o seu propio instrumento de investimento Calyx Agro Ltc, para «obter beneficios do crecente sector do agronegocio e do potencial de apreciación da terra, adquirindo terras que actualmente se explotan con baixa tecnoloxía ou que se utilizan para o pastoreo».
As últimas crises alimentarias permitiron que a sociedade civil coñecésemos e denunciásemos como da comida e a terra fíxose obxectos de especulación. O foco centrouse nos bancos e as súas actividades nos mercados financeiros ligados aos alimentos, con campañas publicitarias do tipo "o negocio de alimentar o mundo" que mereceron todo o rexeitamento da sociedade. Aínda que o papel que xogan os ABCD é complexo e afastado debemos tomar conciencia pola súa importancia no prezo das materias primas. Por parte dos movementos campesiños, en calquera caso, a resposta que chegou foi clara: Soberanía Alimentaria. Tamén agora hai que responder. Non son normas para que as ABCD gañen menos diñeiro, o que necesitamos, o que se requiren son políticas a favor da Soberanía Alimentaria para que a alimentación, que non é unha mercancía, chéguenos de moitas, pequenas e humanas agriculturas.
De todo un abecedario alimentario.
