Artigo de Pau Llop en Colaboratorio, blog de el diario.es
A palabra "economía" vén da raíz grega "oikos", que significa "fogar". Un vocábulo derivado, "Okonomia", refírese á tarefa de administrar o fogar dunha forma prudente, equitativa e sensible ás necesidades de quen nel viven. Estes son os cimentos de Okonomia, a primeira escola popular de economía que se constrúe neste mesmo momento vía crowdfunding (xa alcanzou o orzamento mínimo) e que abrirá as súas portas moi pronto, en febreiro, contando con mentores como o economista Arcadi Oliveres.
Trátase dun lugar físico, pero nómada, que aspira a expandirse como metodoloxía en todos aqueles barrios e pobos de España onde haxa unha familia, un fogar -un "oikos"- que estea sufrindo sen saber como nin por que o zarpazo dunha crise da que na súa causa aínda non alcanzan a comprender cal foi o seu papel.
Comprender, saber, coñecer. Non hai "por que" sen "como". Na explicación de "por que Okonomía" que dan na web de Nittúa (a empresa de innovación social que impulsa este proxecto) entre outras cousas dise: "Porque xa está ben de aproveitarse do descoñecemento para sementar o medo" e que "queremos saber para ser máis libres".
Medo, coñecemento, liberdade. Tres conceptos tan íntimamente relacionados que ás veces doe o seu rozamiento diario. Para aliñalos nesa orde, é dicir, pasar do medo á liberdade a través do coñecemento, o responsable de Nittúa, o economista e emprendedor social Raúl Contreras, ten clara a metodoloxía: baséase nas formulacións da educación popular impulsados por Paulo Freire. Entre outras cousas a pedagoxía da pregunta en lugar da pedagogía da resposta. Puro espírito crítico. Pura ferramenta. Cero dogma.
Dialéctica, crítica e propagación
E homenaxeando tamén da súa raíz grega ("os cidadáns gregos non estarían igual nin o vivirían do mesmo xeito si puidesen pasar por unha escola Okonomia", asegura Contreras), a dialéctica é o método transversal: "A xeración do coñecemento é colectivo, non existe a clase magistral. O grupo comparte as súas experiencias e necesidades como base de traballo e creación" di Contreras, que aclara que o sistema de Okonomia "non pretende resolver os problemas de ninguén, senón aportar ferramentas que faciliten a cada persoa crear a súa propia solución". Provócase o pensamento crítico. Empodera á persoa ante o sistema económico. E a puntilla, na que non podo deixar de recordar a Ética Hacker de Himanen: "O alumno comprométese a trasladar ese coñecemento adquirido na escola ás persoas da súa contorna máis directa. Convértese nun multiplicador do efecto positivo da escola".
Para facer isto posible, en Okonomia existirán os facilitadores, persoas con dous perfís: por unha banda, economistas, administradores de empresas, financeiros, etc. Por outro, profesores, pedagogos. "En cada grupo da escola haberaos dos dous tipos para asegurar tanto a metodoloxía como o contido", explica Contreras. De momento, buscaron persoas só para a primeira escola piloto, que se situará no barrio de Benimeclet, na cidade de Valencia. "Mentres transcorre o prazo de execución da piloto seguiremos seleccionando facilitadores e formándoos", promete este emprendedor social.
A escola conta ademais cuns mentores que aportarán puntualmente as súas propostas e reflexións. Separadamente do citado Oliveres, estarán Carlos Ballesteros, Enrique do Río, Francisco Álvarez, Núria González e o propio Raúl Contreras.
A escola presencial en era do Coursera
Como é posible que na era de internet, con toda a información ao noso alcance, esteamos tan pouco e mal informados de como funciona a economía e, sobre todo, como nos afecta á hora da verdade? Segundo Contreras, "cando a persoa se satura de información sen saber gestionarla e non é capaz de establecer un criterio de selección, pode acabar máis desinformado e mareado que antes de acceder á Rede". Desta forma, a metodoloxía elixida en Okonomia "esixe o traballo do grupo para a construción do coñecemento. A presenza física nun aula aporta unha convivencia que facilita enormemente o proceso de aprendizaxe. A cohesión e confianza interna do grupo esixe un proximidade que só se alcanzará desde a condición presencial", argumenta o economista. Non obstante iso, Okonomia tamén ten a súa cara digital: unha web e intranet cunhas funcións determinadas: acumular e mostrar o material concluínte das sesións, facilitar a preparación dos temas e o seu traballo posterior, aportar accesibilidade ao coñecemento creado ás persoas externas á mesma e favorecer a cooperación entre diferentes escolas.
Xa coñecemos os obxectivos, a metodoloxía e quen e por que están detrás de Okonomia. E en fronte? A quen esperan ver cruzar a porta desta academia popular contra o medo económico? "Esperamos á cidadanía en xeral, pero imos procurar que a información dos nosos cursos chegue a aquelas familias que partan dunha maior necesidade de xestionar ben as súas economías", contesta Contreras. A implicación das asociacións de veciños e outras entidades e movementos sociais será tamén "moi importante" para chegar ás persoas.
E si tivesemos ido a unha clase de Okonomia antes de asinar co banco?
Habería tantos estafados por Fórum e Afinsa ou atrapados nos casos das "Preferentes" si Okonomia existise moito antes? Pedímoslle a Contreras que nos poña un exemplo práctico dun antes e despois: "Nese 'antes', o cidadán, o cliente, pode limitar os criterios de elección ao tipo de interese, con carácter preferente, e o periodo de inmobilización do capital. Desta forma con medio punto diferencial do interese a xente móvese dun produto a outro sen pensar moito máis. Trala súa aprendizaxe con Okonomia, a persoa introduce máis parámetros de avaliación dos produtos. Engade ao tipo de interese e a liquidez, as garantías, a seguridade, a avaliación do risco, a distribución do aforro investido e o uso do seu diñeiro tras ser depositado no produto. O cidadán, agora si, quererá saber onde se vai a investir o seu diñeiro, cal vai ser o rendemento social e medioambiental do mesmo, cal é o aporte do seu investimento ao desenvolvemento local e cal é o valor solidario da mesma. Todos estes elementos, ponderados desde a liberdade do cidadán, aportan información para unha correcta e responsable elección. Imos ensinarlles os diferentes instrumentos da economía solidaria para que poidan entrar na súa parrilla de elección", detalla o economista.
Teoría... e práctica
Agora que xa sabemos tamén a quen se dirixe este proxecto e como vai cambiarlles a súa participación nel, pechemos o círculo: Como se vai a soster Okonomia máis aló do capital inicial recaudado en Goteo ( levan 3.727 € e aspiran a 7.550 €)? E na resposta que a isto nos dá Contreras imos atopar a guinda, ese toque transversal que abre os proxectos, que crea rede: "Unha vez cuberto o investimento inicial, o proxecto é sostíbel en canto existan catro escolas. Conseguirémolo mediante o pago que os alumnos realizan, de 10 euros ao mes, pero é que ademais a escola vincúlase a outro proxecto social, TGL, que aportará a cada alumno 20 L , sendo "L" unha moeda social que ten o valor dun euro, e é aceptada por empresas na venda dos seus produtos". É dicir, Okonomia terá teoría... e práctica.
Contreras e o seu equipo esperan que trala apertura da primeira escola o mes que vén, veñan polo menos outra noutro barrio valenciano -"quizá O Cabanyal", apunta o economista-, e outra nalgunha cidade do área metropolitana da capital do Túria. No entanto, sendo Okonomia un ente replicable, "non se pode descartar que vaian xurdindo máis por outros recunchos do Estado". Por iso, e "para evitar que aquel capital inicial que non se consiga por crowdfunding acabe incrementando o custo da matrícula", Contreras pide ás persoas interesadas nesta escola popular de economía que sigan doando.
- En febreiro abrirá en Valencia a primeira sé de Okonomía, un proxecto de educación cidadá que se está financiando vía crowdfunding.
- Pretende crear na cidadanía un marco crítico e máis consciente na súa relación coas finanzas.
A palabra "economía" vén da raíz grega "oikos", que significa "fogar". Un vocábulo derivado, "Okonomia", refírese á tarefa de administrar o fogar dunha forma prudente, equitativa e sensible ás necesidades de quen nel viven. Estes son os cimentos de Okonomia, a primeira escola popular de economía que se constrúe neste mesmo momento vía crowdfunding (xa alcanzou o orzamento mínimo) e que abrirá as súas portas moi pronto, en febreiro, contando con mentores como o economista Arcadi Oliveres.
Trátase dun lugar físico, pero nómada, que aspira a expandirse como metodoloxía en todos aqueles barrios e pobos de España onde haxa unha familia, un fogar -un "oikos"- que estea sufrindo sen saber como nin por que o zarpazo dunha crise da que na súa causa aínda non alcanzan a comprender cal foi o seu papel.
Comprender, saber, coñecer. Non hai "por que" sen "como". Na explicación de "por que Okonomía" que dan na web de Nittúa (a empresa de innovación social que impulsa este proxecto) entre outras cousas dise: "Porque xa está ben de aproveitarse do descoñecemento para sementar o medo" e que "queremos saber para ser máis libres".
Medo, coñecemento, liberdade. Tres conceptos tan íntimamente relacionados que ás veces doe o seu rozamiento diario. Para aliñalos nesa orde, é dicir, pasar do medo á liberdade a través do coñecemento, o responsable de Nittúa, o economista e emprendedor social Raúl Contreras, ten clara a metodoloxía: baséase nas formulacións da educación popular impulsados por Paulo Freire. Entre outras cousas a pedagoxía da pregunta en lugar da pedagogía da resposta. Puro espírito crítico. Pura ferramenta. Cero dogma.
Dialéctica, crítica e propagación
E homenaxeando tamén da súa raíz grega ("os cidadáns gregos non estarían igual nin o vivirían do mesmo xeito si puidesen pasar por unha escola Okonomia", asegura Contreras), a dialéctica é o método transversal: "A xeración do coñecemento é colectivo, non existe a clase magistral. O grupo comparte as súas experiencias e necesidades como base de traballo e creación" di Contreras, que aclara que o sistema de Okonomia "non pretende resolver os problemas de ninguén, senón aportar ferramentas que faciliten a cada persoa crear a súa propia solución". Provócase o pensamento crítico. Empodera á persoa ante o sistema económico. E a puntilla, na que non podo deixar de recordar a Ética Hacker de Himanen: "O alumno comprométese a trasladar ese coñecemento adquirido na escola ás persoas da súa contorna máis directa. Convértese nun multiplicador do efecto positivo da escola".
Para facer isto posible, en Okonomia existirán os facilitadores, persoas con dous perfís: por unha banda, economistas, administradores de empresas, financeiros, etc. Por outro, profesores, pedagogos. "En cada grupo da escola haberaos dos dous tipos para asegurar tanto a metodoloxía como o contido", explica Contreras. De momento, buscaron persoas só para a primeira escola piloto, que se situará no barrio de Benimeclet, na cidade de Valencia. "Mentres transcorre o prazo de execución da piloto seguiremos seleccionando facilitadores e formándoos", promete este emprendedor social.
A escola conta ademais cuns mentores que aportarán puntualmente as súas propostas e reflexións. Separadamente do citado Oliveres, estarán Carlos Ballesteros, Enrique do Río, Francisco Álvarez, Núria González e o propio Raúl Contreras.
A escola presencial en era do Coursera
Como é posible que na era de internet, con toda a información ao noso alcance, esteamos tan pouco e mal informados de como funciona a economía e, sobre todo, como nos afecta á hora da verdade? Segundo Contreras, "cando a persoa se satura de información sen saber gestionarla e non é capaz de establecer un criterio de selección, pode acabar máis desinformado e mareado que antes de acceder á Rede". Desta forma, a metodoloxía elixida en Okonomia "esixe o traballo do grupo para a construción do coñecemento. A presenza física nun aula aporta unha convivencia que facilita enormemente o proceso de aprendizaxe. A cohesión e confianza interna do grupo esixe un proximidade que só se alcanzará desde a condición presencial", argumenta o economista. Non obstante iso, Okonomia tamén ten a súa cara digital: unha web e intranet cunhas funcións determinadas: acumular e mostrar o material concluínte das sesións, facilitar a preparación dos temas e o seu traballo posterior, aportar accesibilidade ao coñecemento creado ás persoas externas á mesma e favorecer a cooperación entre diferentes escolas.
Xa coñecemos os obxectivos, a metodoloxía e quen e por que están detrás de Okonomia. E en fronte? A quen esperan ver cruzar a porta desta academia popular contra o medo económico? "Esperamos á cidadanía en xeral, pero imos procurar que a información dos nosos cursos chegue a aquelas familias que partan dunha maior necesidade de xestionar ben as súas economías", contesta Contreras. A implicación das asociacións de veciños e outras entidades e movementos sociais será tamén "moi importante" para chegar ás persoas.
E si tivesemos ido a unha clase de Okonomia antes de asinar co banco?
Habería tantos estafados por Fórum e Afinsa ou atrapados nos casos das "Preferentes" si Okonomia existise moito antes? Pedímoslle a Contreras que nos poña un exemplo práctico dun antes e despois: "Nese 'antes', o cidadán, o cliente, pode limitar os criterios de elección ao tipo de interese, con carácter preferente, e o periodo de inmobilización do capital. Desta forma con medio punto diferencial do interese a xente móvese dun produto a outro sen pensar moito máis. Trala súa aprendizaxe con Okonomia, a persoa introduce máis parámetros de avaliación dos produtos. Engade ao tipo de interese e a liquidez, as garantías, a seguridade, a avaliación do risco, a distribución do aforro investido e o uso do seu diñeiro tras ser depositado no produto. O cidadán, agora si, quererá saber onde se vai a investir o seu diñeiro, cal vai ser o rendemento social e medioambiental do mesmo, cal é o aporte do seu investimento ao desenvolvemento local e cal é o valor solidario da mesma. Todos estes elementos, ponderados desde a liberdade do cidadán, aportan información para unha correcta e responsable elección. Imos ensinarlles os diferentes instrumentos da economía solidaria para que poidan entrar na súa parrilla de elección", detalla o economista.
Teoría... e práctica
Agora que xa sabemos tamén a quen se dirixe este proxecto e como vai cambiarlles a súa participación nel, pechemos o círculo: Como se vai a soster Okonomia máis aló do capital inicial recaudado en Goteo ( levan 3.727 € e aspiran a 7.550 €)? E na resposta que a isto nos dá Contreras imos atopar a guinda, ese toque transversal que abre os proxectos, que crea rede: "Unha vez cuberto o investimento inicial, o proxecto é sostíbel en canto existan catro escolas. Conseguirémolo mediante o pago que os alumnos realizan, de 10 euros ao mes, pero é que ademais a escola vincúlase a outro proxecto social, TGL, que aportará a cada alumno 20 L , sendo "L" unha moeda social que ten o valor dun euro, e é aceptada por empresas na venda dos seus produtos". É dicir, Okonomia terá teoría... e práctica.
Contreras e o seu equipo esperan que trala apertura da primeira escola o mes que vén, veñan polo menos outra noutro barrio valenciano -"quizá O Cabanyal", apunta o economista-, e outra nalgunha cidade do área metropolitana da capital do Túria. No entanto, sendo Okonomia un ente replicable, "non se pode descartar que vaian xurdindo máis por outros recunchos do Estado". Por iso, e "para evitar que aquel capital inicial que non se consiga por crowdfunding acabe incrementando o custo da matrícula", Contreras pide ás persoas interesadas nesta escola popular de economía que sigan doando.
